گفتگوبا علیرضا ذیحق در زمینه ی کتاب و مسائل نشر / علی حاجی وند

گفتگوبا  علیرضا ذیحق  در زمینه ی کتاب و مسائل نشر / علی حاجی وند

1-مختصری از بیوگرافی، سطح تحصیلات و سوابق اشتغال قبلی و فعلی خود را بفرمایید.

علیرضا ذیحق هستم متولد 1338 در خوی که شغل‏ ام معلمی بود و لیسانس علوم تربیتی دارم. غیر از معلمی مدتی هم کار روزنامه‏ نگاری کرده ‏ام، از جمله سردبیری نشریه‏ هایی چون «دده ‏قورقود»، «اورین خوی»، «اندیشۀ فرهنگی»، «هفته‏ نامه خوی» و «بنیاد قلم».

 

گفتگوبا  علیرضا ذیحق  در زمینه ی کتاب و مسائل نشر / علی حاجی وند

1-مختصری از بیوگرافی، سطح تحصیلات و سوابق اشتغال قبلی و فعلی خود را بفرمایید.

علیرضا ذیحق هستم متولد 1338 در خوی که شغل‏ ام معلمی بود و لیسانس علوم تربیتی دارم. غیر از معلمی مدتی هم کار روزنامه‏ نگاری کرده ‏ام، از جمله سردبیری نشریه‏ هایی چون «دده ‏قورقود»، «اورین خوی»، «اندیشۀ فرهنگی»، «هفته‏ نامه خوی» و «بنیاد قلم».

2- سبک بیان و زبان شما چیست و در چه حوزه‏ هایی فعالیت می‏ کنید؟

حوزه فعالیت‏های هنری من در زمینه قصه‏ نویسی است و در سایر حوزه‏ های نویسندگی نیز از جمله پژوهش در فرهنگ مردم آذربایجان، نقد ادبی، گردآوری فولکلور آذربایجان نیز فعالیت دارد. شاعر هم هستم و به زبان‏های ترکی و فارسی مجموعه اشعاری دارم.

3- آیا با انجمن‏ های ادبی و نهادهای فرهنگی و ادبای شهر و استان ارتباط و همکاری دارید؟

ارتباطی با انجمن‏های ادبی شهر ندارم و فقط با «خانه فرهنگ زریاب» در خوی مرتبط هستم که تاکنون چندین سخنرانی در رابطه با مسائل ادبی و نقد کتاب ارائه نموده‏ ام. دوستی ام با اهل قلم نیز خارج از محدوده ی انجمن هاست .

4- آثار منتشر شده‏ ی خود را نام برده، منحصراً معرفی نمایید، اگر اثری مجوز نگرفته، علت عدم انتشار و چاپ آن را توضیح دهید.

آثار منتشر شده من:

الف) 1- آذربایجان گولوشی، 2- قشقایی ائل ادبیاتی، 3- غلام حیدر داستانی، 4- عطش (مجموعه شعر)، 5- ایتگین اولدوز (مجموعه داستان به زبان ترکی)، 6- زخم شیشه (مجموعه داستان)، 7- عروس نخجوان (رمان)، 8- احمد ایله عدالت داستانی، 9- خوی ناغیل‏ لاری10- زنی به نام آتش (داستان بلند)، 11- حماسه و محبت در ادبیات شفاهی آذربایجان12- رقص مرگ در میهمانی آتش ( نقد و بررسی قصه های ذیحق )

ب) آثاری که مجوز انتشار نگرفته‏ اند:

1-شبهای استانبول (رمان) 2- اعلان عشق در باکو (رمان)، این کتاب‏ها علیرغم رعایت اصلاحیه‏ های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هنوز اجازه چاپ دریافت نکرده‏ اند و حدود 6 سال است که علیرغم مکاتبه‏ های متعدد توسط ناشر، نتیجه‏ ای حاصل نشده است.

5- چنانکه آثاری از شما در جشنواره‏ ها و همایش‏ های منطقه‏ ای، استانی و کشوری ارائه گردیده و یا منتخب بخش داوری بوده و امتیاز و مقامی کسب نموده‏ اید، با ذکر تاریخ و موضوع هر کدام را تشریح کنید.

مقام خاصی در جشنواره‏ های کتاب نداشتم و صرفاً در سال 94  یکی از آثارم به نام " خوی ناغیل ‏لاری" کتاب برتر خوی شناخته شد که توسط خبرگزاری‏های مختلف انعکاس یافت.

6- وضعیت فرهنگ، هنر و ادبیات استان را چگونه ارزیابی می‏ کنید؟

فعالیت‏های پراکنده و فردی بسیار زیاد است و اما متولی مورد نظر که باید اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد، بیشتر از آن که مشوقی برای هنرمندان باشد بعضاً موجبات دلسردی اهل قلم و هنر را سبب می‏شود. مثلاً انجمن‏ های ادبی در بیشتر شهرها وجود دارد اما بودجۀ لازم در اختیار آنها قرار نمی گیرد. طوری که حتی‏ امکان پذیرایی از مدعوین و بودجه‏ ی دعوت از اساتید را ندارند.

7- نظرتان راجع به «آزادی اندیشه و قلم» و «جایگاه نقد و نقادی» چیست؟

آزادی اندیشه و قلم، در حیطه‏ ی خطوط قرمز قرار دارد و وقتی هر کتابی باید قبل از چاپ بررسی شود و مجوز بگیرد و یا که سال‏ها در انتظار مجوز بسوزد طبیعی است که در این خصوص مشکل داریم. حتی سانسور خود خواسته هم بعضاً حریف سلیقه‏ های فردی و گروهی ممیزی‏ های اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی نمی شود. مطبوعات هم یک چنین وضعیتی دارند و هر چند قبل از چاپ کنترل نمی‏ شوند و فقط سردبیر و مدیر مسئول است که تصمیم می‏ گیرند اما همچنان پیش فرض‏ های تعریف شده در اذهان نویسندگان، موجبات خودسانسوری را باعث می‏ شوند.

جایگاه نقد و نقادی هم واقعاً خالی است. خلأ حاصله در این خصوص چنان شدید است که بعضاً نویسندگان شک می‏کند که اثری هم نوشته یا نه؟ چون مورد نقد و ارزیابی قرار نمی‏ گیرند. خصوصاً مطبوعات هم در این زمینه کوتاهی می‏کنند و به معرفی آثار منتشر شده محلی اقدام نمی‏کنند. البته تهران، وضعیتی استثنایی دارد و مراودات فرهنگی وسیعی دارد که شهرستانی ‏ها ازاین نظر بی ‏نصیب‏ اند. در جامعه‏ ی فرهنگی تهران هم، نویسندگان و هنرمندان شهرستانی علیرغم غنای آثارشان جدی گرفته نمی‏ شوند و سکوتی غیرمنصفانه را شاهد هستیم.

8- در حوزه‏ ی فعالیت خود، چه کسانی را شاخص و تأثیرگذار می‏ شناسید؟ لطفاً چند نفر نام ببرید؟

در حوزه‏ ی فعالیت‏های مرتبط با قصه‏ نویسی به زبان فارسی افرادی چون میتراداور، علیرضا عطاران (علی آرام)، فریبا حاج دایی و ... را به خاطر تکنیک و مضمون آثارشان دوست دارم و اما در قصه‏ نویسی به زبان ترکی از چهره های معاصر به نام‏هایی چون رقیه کبیری، حمید رستمی (آرغیش) و ... باید اشاره کنم که کارهای در خوری ارائه کرده ‏اند. البته با غول‏هایی چون «احمد محمود»، «غلامحسین ساعدی»، «صمد بهرنگی» و ... کاری ندارم که به هر حال افراد شاخص و تأثیرگذار برای همۀ نسل‏ها هستند.

9- در خاتمه، اگر نظر و پیام خاصی دارید، بفرمایید.

در خاتمه باید از کسادی بازار چاپ و نشر صحبت کنم که متأسفانه در هجوم فضاهای مجازی و شبکه‏ های اجتماعی توجهی به مطالعه و کتابخوانی نمی‏ شود و اگر نویسنده خودش سرمایه‏ ای نداشته باشد، کتاب‏هایش امکان چاپ نخواهند داشت. چون ناشران از این وضعیت متضررند و سرمایه‏ گذاری انجام شده توسط آنها برگردانده نمی‏ شود. فرهنگ کتابخوانی دچار آسیب‏های فراوانی است و در سبد کالای خانواده‏ ها، کتاب جایی ندارد. تیراژ کتاب‏ها چنان کاهش یافته که ناشری اسم و رسم دار از تیراژ صد نسخه ای و حتی پنجاه  نسخه ای کتاب‏ها صحبت می‏کرد.

البته آثار شعرا و نویسندگان کلاسیک که اسم و رسمی دارند مستثنی هستند و ستون نشر کتاب را تشکیل می دهند . ناگفته نماند که منظور من در مبحث کتاب ،آثار خلاقه ی ادبی است .

94/11/26