مقاله ای به زبان ترکی /علی ظفر خواه ین آذربایجان فولکلورو حاققیندا چابالاری / علیرضا ذیحق

  علیرضا ذیحق

علی ظفر خواه ین آذربایجان فولکلورو حاققیندا چابالاری

70- نجی ایل ده گؤرکملی تدقیقاتچی " علی ظفرخواه " ین "آتا بابا لار دئییب لر " کیتابی یاییلاراق ، اونون  آذربایجان شفاهی خلق ادبیاتی اوغروندا آپاردیقی تلاش لار، آردی کسیلمه دن  باشقا کیتابلار شکلینده ایسه  نشر اولارکن فولکلوروموزو توپلاییب یازماقداسارسیلماز بیر ائل وورغونو ایله راسلاشیریق .اونون کیتابلارینی اوخویارکن ، یازیچی نین آپاردیقی اَمگی و دقتی داها آرتیق گؤزه چارپیر.

    علیرضا ذیحق

علی ظفر خواه ین آذربایجان فولکلورو حاققیندا چابالاری

70- نجی ایل ده گؤرکملی تدقیقاتچی " علی ظفرخواه " ین "آتا بابا لار دئییب لر " کیتابی یاییلاراق ، اونون  آذربایجان شفاهی خلق ادبیاتی اوغروندا آپاردیقی تلاش لار، آردی کسیلمه دن  باشقا کیتابلار شکلینده ایسه  نشر اولارکن فولکلوروموزو توپلاییب یازماقداسارسیلماز بیر ائل وورغونو ایله راسلاشیریق .اونون کیتابلارینی اوخویارکن ، یازیچی نین آپاردیقی اَمگی و دقتی داها آرتیق گؤزه چارپیر. خصوصا کی تطبیقی بیر آراشدیرمادا ، قاباقکی ایل لرده آذربایجان دا یاییلمیش  فولکلور حاققیندا اولان کیتابلاری نظردن کئچیره رک چالیشیب او کیتابلاردا کی  ماتریال لارین هئچ بیرین حاضیر لادیقی اثر لرده تیکرار ائتمه یه مگر باشقا و یئنی بیر واریانت ایله  اوزبه اوز قالا و معنا ایله یوروم جهتین دن  اونلارلا فرق له نه .

گؤرکملی  آراشدیریجی " علی ظفر خواه " ین اثر لرینده ، فولکلورون چئشید لی  موضوع لارینا  اوغراماقلا، اونون  اَلده ائتدیگی  ظفر لر ، اؤزل لیک له توپلادیقی کوچه بازار ایصطیلاح لاری نین ساییسی چوخ آرتیق و گؤزه گلیم دیر. اونون " آتا با با لار دئییب لر کیتابینی چیخدیقدان سونرا ، او بیری کیتابلاری  رنگارنگ بیر جیلو ه تاپیر لار. نئجه دییه رلر اونلاردا ، آغیز ادبیاتی نین چئشیدلی ژانرلاری نین اؤرنک لری ایله آرا سیرا تانیش اولوب زحمت لرینه تکجه  آلقیش دئمک یاراشیر .هابئله " علی ظفرخواه " ، گتیر دیگی ماتریال لارین چوخونا لازیم گلیرسه کیفایت قَدَر تو ضیح وئریری.  یازیچی اؤزو دئمیشکن " بو سؤز لراوشاقلیق دان ائشیتدیک لریم ، دانیشدیقجا یادیما دوشن لرین سئچیلمیش لری و یا ایندی آغیز لاردان آلیب اصالتینه آرخایین اولدقلاریم دیلار. " 

علی ظفرخواه ین اثرلری ایله تانیش اولاق :

1- آتا بابا لار دئییب لر    تبریز – 1370

2- فولکلور خزانه سی     تبریز – 1379

3- ائل بیلیگی ثروتیمیز   تبریز – 1383

4- دَیَر لی ائل میراثی     تبریز  - 1386

5- فولکلور وارلیغیمیز     تبریز-1388

6- کؤکلو حیاتیمیز       تبریز - 1390 

علی ظفرخواه (1321- خوی) ین " سئوگی " آدلی بیر شعر توپلوسو دا وارکی 1384 – نجی ایلده تبریزده " یاران " یایینی طرفیندن  نشر اولوب یاییلیب دیر.

علی ظفرخواه ین آذربایجان فولکلورو حاققیندا بئله بیر دئییمی وار :" مؤحتشم غنی فولکلوروموز بونو بیان ائدیر کی بیز واریق ، مخصوص مدنیتیمیز وار و کؤکو موز درین درین لرده دیر ...آنجاق نئچه کیتاب یازماقلا اوجسوز بوجاقسیز وارلی و بارلی فولکلورومز اسکیلمک بیلر می ؟"

علی ظفر خواه ین چالیشمالاری آذربایجان فولکلورو عینوانی له آدلانسالاردا توپلانمیش ماتریال لارین بیر پاراسی خوی ون مونوگرافی  ساحه سینه عایید دیرمونوگرافی یا فارسجادا تک نگاری آدلانان مردم شناسلیق آراشدیرمالارتکجه فو.لکلور یوخ بلکه گئنیش بی حیصه نی اؤزونه اختصاص وئریر. فولکلور ائل بیلیگی دئمک دیر  کی اؤزونه گؤره نوع لری وارو مونوگرافی منطقه یه عایید اؤزل لیک لری مردم شناسلیق باخیمیندا معین ائتمک دیر کی فولکلور دا اونون ایچینده یئر آلیر.

میثال اوچون " کؤکلو حیاتیمیز " کیتابنا " گؤز آتیریق. بو اثرده مونوگرافی یه عایید مطلب لر وار کی " ساخسی قابلار ، دییرمان داشلاری و پیچاقچی لار وباشقا اوخشار مطلب لر او سیرادان دیر . هابئله بی آرخی ، اسکی بوغدا ماشینی ، توخوم مئیدانی و کندلرین یئر آدلاری و بونا بنزه ر ماتریال لارهامیسی منوگرافی یه عایید بحث لر دیلر .

دئمک کی خوی ون فولکلورو عمومیت له و اونونلا یاناشی خوی ون اختصارلی مونوگرافی سی ظفر خواه ین اثرلرین ده یئر آلیر کی بودا اونون درین باخیشی و کؤکلو آراشدیر مالاریلا ایلگی ده دیر .آنجاق او آکادمیک بیر چرچیوه یه آسیلی اولمایاراق ، معین بیر جغرافیایی اقلیمین ، اقتصاد ، معیشت ،سیاست ، اجتماع ، دین ، اینام لار، خورافات ، اینجه صنعت ، شفاهی ادبیات و حیاتین باشقا جنبه لرینه داییرخصوصیاتی تمامیله آراشدیرماییر و تکجه بیر پارا سئچیلمیش اؤزه ل لیک لره کیفایت ائدیر. بو آرادا تکجه خوی ون فولکلورو دور کی ییغجام شکیلده آراشدیریلیرو کیتابلاریندا یئر آلیر.بو آرادا بونودا خاطیرلاماق لازیم دیر کی علی ظفرخواه کیتابلاریندا فولکلورون نوع لرینی علمی بیر شکیلده سئچیب آییرماییر و توپلادیقی ماتریال لاری بعضن تعریف لن مه میش طبقه لرده یئر وئریر کی مثلن " یئرلی سؤزلر " دئدی یی بؤلوم ده لغت لر له یاناشی بیرپارا اصطلاح لااداریئر وئریلیر کی " دئییم لر و بدیعی افاده لر" آدلاندیردیقی بؤلوم له اونلاری سئچمک اولماییر

بو چاتیشمازلیق لارا باخمادان علی ظفرخواه ین رولو خوی ون فولکلورونو و بیر سیرا مونوگرافی اؤزه ل لیک لرینی  بو گئنیش لیک ده ییغیب توپلاماسی اعجاز کار و دواملی بیر تلاشین نیشانه سی دیر .