مقاله ترکی / نگاهی به کتاب داستانی " آدسیز مزار " نوشته حمید آرغیش ( رستمی )/ علیرضا ذیحق

  علیرضا ذیحق

آدلیم بیر یازیچی و "  آدسیز مزار "

" حمید آرغیش " ین " آدسیز مزار " * آدلی حئکایه لر توتوپلوسونا بیر باخیش

حمید آرغیش یوکسک استعدادا مالیک اولان بیر حئکایه یازاری دیرواونون حئکایه لری اؤزه ل بیر منلیک داشی ییر . سون اثری " آدسیز مزار " یئنی اثر لرینه شامیل اولاراق ، بیزیم اؤنوموزده چوخراق ، بیر یازیچی یوخ بلکه بیر فیکیر چرچیوه سیندن آسیلان سیاسی باخیشا صاحیب بیری گؤرونور.

  علیرضا ذیحق

آدلیم بیر یازیچی و "  آدسیز مزار "

" حمید آرغیش " ین " آدسیز مزار " * آدلی حئکایه لر توتوپلوسونا بیر باخیش

حمید آرغیش یوکسک استعدادا مالیک اولان بیر حئکایه یازاری دیرواونون حئکایه لری اؤزه ل بیر منلیک داشی ییر . سون اثری " آدسیز مزار " یئنی اثر لرینه شامیل اولاراق ، بیزیم اؤنوموزده چوخراق ، بیر یازیچی یوخ بلکه بیر فیکیر چرچیوه سیندن آسیلان سیاسی باخیشا صاحیب بیری گؤرونور.

یازیچی نین خیال گوجو گوجلو اولسادا اونون حئکایه لری شعاری حالت تاپاراق جان ائویندن زده له نیر . دوزدور کی او یازی لاریندا بیر آذربایجانچی کیمی چیخیش ائدیر و آذربایجان مسئله لرینی آچیق آیدین گؤستر مه یه چالیشیر و حتتا بیرد یل ایله بو حقیقت اوزه رینده کی آچیق لامالار ، اونو خطرلی بیر دوروملا دا اوز به اوز ائدیر آما ، چوخ یاخشی اولاردی کی بیر پارا سؤزلراؤرتوک ده و پرده ده دئییلردی .

حئکایه لرین ایچینده " خرداد " و " اییلمه ین باشلار " بیر بیرینی تامام لایان اثرلر دیلر کی تکنیک و فورم جهتیندن چوخ پیشگین دیلر و ایشاره سی وار تهران دا یاییلان " ایران " گونده لی یینه کی 1385- نجی ایلده تورک لری بویو جک ویا خوی دئییشی " پیس پیس لی " لارا اوخشادیرو بویوجک لرین تورکجه دانیشمالارینی اؤنه سورور . بو اهانت اساسیندا " خرداد " حئکایه سینده ایکی گنجین وطنه اولان غیرت و دویوش لرینی گؤستریر . اونلاربیلدیری یاییب خلقی بیر اعتراض لی چاغیریشا دعوت تئدیرلر کی نهایتده اونلارین دوستاقا دوشمه سینه ختم اولور . " اییلمه ین باشلار " حئکایه سی ایسه بیر گنجین او بیلدیری لر اساسیندا اعتراضا قوشولوب توتوقلانماسیلا ایلگی لی اولور. 

" قووغا گونو " ، " آدسیز مزار " و " ناخیشلی مندیل " ده 25-1324 نجی ایللرده آذربایجاندا کی  میللی حوکومت دؤورونده و اونون یئنیلمه سی زامانیندان سؤز گئدیر و بئله لیک له دئمک کی کیتاب دا اولان باشقا حئکایه لرده بیر تهر آذربایجان اؤزگور لویو له علاقه دار دیر .

دئمک کی بوتون حئکایه لرده " استخدام " ، " دیلک " و " مکتوبدا بیر شعر "  دن باشقا کی عاطیفی و ایجتیماعی بیر موضوعلارا توخونور ، قالان حئکایه لر واحید بیر مضمون داشی ییرلار و آذربایجان ملی حرکاتینی گوجلندیرمک اوچون یازیلیبلار .

من دئمیره م یازیچی گرک آچیق آیدین دانیشمایا آما سؤزونو گرک ائله هؤره کی ایهام ، استعاره ، کنایه و تمثیل له بعضی سؤزلری دئیه تا اثری دونیا سویه سینده ده ائده بیله مخاطب جذب ائده .

بو کیتابی اوخودوقدا بیز بیر مبارز و سیاستچی یازیچی ایله راستلاشیریق کی اونون قلبینده و دوشونجه سینده کئچن لری بدیعی بیر شکیل ده یوخ بلکه بیر آینادا عکس اولونان کیمی گؤروروک . بو کیتاب دا گئده ن شعارلارا و آذربایجان اوغروندا دیله گلن دیلک لر و ایستک لره بیر – بیر ایشاره ائتمه دن " ائل وئره ن آد باتماز " حئکایه سیندن سؤز آچیرام کی بیر فارس ، بیر ائرمنی و بیر آذربایجانلی زینداندا گوله شیرلر و سوندا غلبه آذربایجانلی نین اولور . آما ائرمنی و فارس ائله بیر سؤزلرله توصیف اولور لار کی کسین لیک له ادبیاتین وظیفه سی او دئییل . او سؤزلر دئییلمه دن ده او حئکایه  گؤزل سایاق بیته بیلردی . ادبیات  دا باریش ، خلق لره حورمت ، عدالت و قارداشلیق اساس بیر گؤره و داشی ییر و بعضی شئی لر گرک قالا جماعتین دیلینده و خیابانلارین کفینده و سیاسی ایستک لرله دیله گله کی آدینا کوتله وی اعتراض و یا تظاهرات دئییلیر .

بونو دئمک کی حمید رستمی یا همان حمید آرغیش کی اونون تاخما ایسمی دیر 1353 – نجوایلین دوغومو اولاراق آزیندان ییرمی ایل دیر حئکایه یازاری دیر و آرزوم اودور کی او بیر گون ، دویغو ، عاطیفه و اینسانلارا عشق ایله داورانماق لا ، او دار چر چیوه دن کی تکجه آذربایجان مسئله لرینه عایید دیر اؤزونو قورتارا و گئنیش مقیاسدا اینسانلارین اورتاق درد لریندن سؤز آچا . منجه او طرح ائده ن مسئله لر ، بیر رومان دا و یا اوزون حئکایه ده کی شخصیت لر بالا- بالا شکل تاپیرلار طبیعی اولا بیلر آما قیسا حئکایه لرده بیر جوره چاتیشما مازلیق لا او غراییریق .

هر خلق ، اؤز خلقی نین اؤزه ل لیک لرینی بدیعی اثرلرله دیله گتیره بیلر و ائله ده اولمالی دیر آما بیر سیاستچی کیمی یوخ بلکه بیر صنعتچی کیمی .

اونوتمایاق کی حمید آرغیش ، حئکایه ساحه سینده اؤزونه گؤره بیر سبک و قلم صاحیبی دیر و منیم باخیشلاریم ، تکجه منه عاییدیر و شاید اونون اوخوجولاری ، اونون ائله بوجورلویونو سئویرلر .

حمید آرغیش " قارلی ارک " ، "سنین حئکایه لریم " ، و " 80 ایل حئکایه میز " آدلی اثرلرین مؤلیفی اولاراق آذربایجان ادبیاتچی لاری ایچینده تانینمیش بیری دیر .

*آدسیز مزار ، حمید رستمی ( آرغیش) ،خوی ، شعر سپید ، 1396