داستان کوتاه به زبان ترکی / ایللر یامان اؤتموشدور / حکایه / علیرضا ذیحق

علیرضا ذیحق

ایللر یامان اؤتموشدور

حیکایه

محاربه گونلری ایدی . بنزین قیت لیق ایدی . اَلده پولون کنده گئتمه یه ماشین تاپیلمیردی . آیدین آما یولون تاپمیشدی . کؤرپوسوز بیر چایدان گئچیب تزه وورولموش بیر یول ایله اؤزون کنده یئتیریردی . گونده کی ایشی ایدی . معلیم ایدی .کنده گئدیب گلمک اوچون گرک یوز قیرخ کیلومتر یولدا اولاردی . ییرمی کیلومتر ده گرک پیادا گئدیب گلردی . آغیر بیر دوروم دایدی . آما چاره سی یوخ ایدی .  

علیرضا ذیحق

ایللر یامان اؤتموشدور

حیکایه

محاربه گونلری ایدی . بنزین قیت لیق ایدی . اَلده پولون کنده گئتمه یه ماشین تاپیلمیردی . آیدین آما یولون تاپمیشدی . کؤرپوسوز بیر چایدان گئچیب تزه وورولموش بیر یول ایله اؤزون کنده یئتیریردی . گونده کی ایشی ایدی . معلیم ایدی .کنده گئدیب گلمک اوچون گرک یوز قیرخ کیلومتر یولدا اولاردی . ییرمی کیلومتر ده گرک پیادا گئدیب گلردی . آغیر بیر دوروم دایدی . آما چاره سی یوخ ایدی . نییه کی معلیم اولدوغو کند نه کیچیک ایدی نه بؤیوک . آدامین دالیجا سؤز چیخاردیردیلار . زمانه ده خاراب ایدی . بیر طرفدن ایران عراق جنگی ایدی بیر طرفدن ده مملکت ده چئشیدلی شکیل لرده حیزب وار ایدی . هره بیر جور دوشونوردی و کیمسه نن دوسلوق ائدیردین او دَیقه بیلن بیر مارک یاپیشدیریر دیلار . چوخلاری ائله بوجور توتولوب ایشلری دوستاقا چکیلیب یا ا یشدن قووولموشدولار . مخصوصن کی غریب اولایدین و کندده قوهوم طایفان اولمایایدی .بو اوزدن ایسه ایشی اولموشدور یوللاردا سورونمک . گونلرین بیری گؤردو کی ایکی آتلی گلیر . بیری نین چیی نینده ساز وار ایدی کی یاخین لاشماق همی گؤردو عاشیق اصلان دی . عاشیق اصلانی نه تکجه او بلکه ائل اوبا یاخشی تانی ییردی . کئف احوال ائله دی و اونلار آتلاری دوردور دولار. عاشیق اصلان دئدی : " دالیمیزجا گلن اولسا نه بیزی گؤروب سن نه ائشیدیب سن . بیر توی اوچون گلمیشدیم کی بعضی لری نین خبری اولوب دالیمجا آدام یوللاییب لار کی سازیمی آلیب یاندیرسین لار . اونا خاطیرده یانیمدا کی دوستومون یاردیمی لا کند دن قاچدیم . چایی گئچرسک چایپارا دان خویا ماشین تئز تاپیلار . سازیم جانیما باغلیدیر و نئچه اوستادلار یولا سالیب دیر . آزیندان اوچ یوز ایل عؤمرو وار . " یولونوز اوغورلو اولسون دئییب اونلارلا ویداع لاشدی .بیر عاشیق کی چؤره ک قازانماق اوچون ائل اوبایا شنلیک پایلاییردی ساز چالماغا حاققی یوخ ایدی . آیدینی فیکیر گؤتوردو و اؤز سرنیویشتینه فیکیر لش دی . آلدیقی معاش دان چوخ یوللاردا پول خش لیردی و قویاق کی اوتوز ایل ده عؤمرو مدرسه لرده گئچردی یئنه اؤزونه بیر گون آغلایانمایاجاق ایدی . یولونو و حیاتینی بیر جور عوض له مه لی ایدی . ایندی کی سوبای ایدی و ائولن مه میشدی لاپ یاخشی واخت ایدی .معلیم چی لی یی سئوه رک سئچمیشدی ، آما ایشین دوامیندا اوقدر اَیری لیک ،نقصان علاقه سیزلیک ، بیری بیرینی شیطانلاماق گؤروردو و کیلاسلارا لازیم اولان ایمکان لار اوقدر آز ایدی کی آدام توتدوغو ایشدن بئزار لیردی .

آیدین یولونو توتوب گئدیردی کی بیرد ن بیره گؤزونه بیر قارالتی توخونوب بیر قایانین دالیندا گیزلن دی . اوّل فیکر ائتدی ایت دیلر آما اونلار یاخین لاشدیقدا گؤردو بیر سورو قورد دور . قوردلار یئیین گلیب یولدان گئچرکن آیدین ین جانینا سانکی بوزلو سو تؤکدولر . بیر بو اسکیک ایدی کی اودا باشینا گلمیشدی تکجه ایکی اوچ دقیقه لیک گئری قالماز سایدی و او یاخین دا بیر تک قایا اولماسایدی بو قورد لار باشینا نه اویون گتیره جک ایدیلر قالمیشدی آللاها . او گون هاننان گئژدن اؤزونو مدرسه یه یئتیردی . معلیم لر قولاق قولاغا دانیشسالار دا آخیردا باشا دوشدو کی معلیم لردن ایکیسینی توتوبلار . داللاریجا سؤز چیخارتمیشدیلار کی لیسه لی شاگیردلرینه سئوگی مکتوبو یازیبلار . ایندی دوز یا غلط یاگرک او قیزلاری آلالار یادا کی محکمه لیک اولوب ایش لریندن قُوولالار . کندین مئیدانیندا ایسه بیر طومار یازیب گلن گئده ن اونو ایمضالیردی . ناموس مسئله سی ایدی و گر ک بیر تَهَر کندین آبیرینی قورویاردیلار . مدرسه نین زنگی وورولوب هامی گئتدی کیلاسینا و نوبت یئتیشدی اونا کی مودیر دئدی دایان سنله بیر ایشیم وار . آیدینا عجیب گلدی و دایاندی گؤره سؤزو ندیر .

مودیر کی دیل دوداغین چئینیردی و چالیشیردی اوزونده ن گولوش اسکیک اولماسین دئدی :

-          سیزه موزاحیم اولماقدان ایکی کلمه سؤزوم وار. ایسته میرم ایش بؤیویه . یاخشی بیلیر سیز کی هرواخت کیلاسدا واخت تاپیر سیز تورکی شعر لر اوخورسوز . همده درسی تورکو دئییر سیز . بو مسئله ایداره یه چکیلسه سیزین اوچون خوش اولماز .

-          - سیز لاپ دوز دئییر سیز . من شاگیرد لر له تورکو دانیشیرام و عیلّتی وار . سببی اودور کی درس لری یاخشی باشا سالا بیله م . هردن ده بیله لرینی شعر اوخویورام کی یورقون لوق لاری چیخیب حوصله لری قاچماسین .

-          آما بونلارین هر ایکیسی ده یاساق دیر. گرک فارسی دانیشاسیزو اوخودوغوز شعر لر ده فارسی اولا .

-          بونو کیم دئییب دیر . هانسی قانونا دایاناراق بو سؤزلری دئییر سیز؟

-          قانون ائله منم . اگر اداره یه خبر وئرسم یقین بیلین سیزی دیشاری اؤتورمه سه لر ده حتمن اوزاق بیر کنده سورگون ائده جک لر .  

آیدین ین کئفی بو سؤزلردن پوزولدو و گئتدی کیلاسا . بیر تیکه چؤره ک دن اؤتور من لی یینی دانماق مجبوریتینده ایسه قالمالی ایدی . یومروقلارینی دووارا چیرپیپ یئنه باشلادی آنا دیلده درسینی دئمه یه . بیله سینه داها فرقی یوخ ایدی کی گله جه یی نه سایاق اولاجاق . بیر یئرده کی اوشاقلار فارسجانی آز و یا  چوخ چتین باشا دوشوردولربو مجبور ایدی کی کیتابلارین متنینی اوخویاراق اونلاری تورکجه یه ترجومه ائده . او گون حوصله سی لاپ قاچمیشدی . خویا قاییتماغا هئچ گؤیلو یوخ ایدی . یولداشلاری نین بیرینه قوناق اولدو . گئجه نی قالدی اوردا آما اورا دا دا حالی توتولدو . گئجه شام نان سورا معلیم لرن بیر نئچه سی قوناق گلیب دئییب گولمک دن تزه قورتولموشدولار کی سیاسی بحث لر آچیلدی . سؤز ملی مسئله لردن و آنا دیلیندن گئتدی آما اونلاردان بیری کی کمونیست ایدی آیدین ین آنا دیله اولان سئوگی سیندن خوشو گلمه دی و ائله اؤزوندن چیخدی کی قاباغیندا اولان بارداقی گؤتوروب چیرپدی آیدین ین کله سیندن . بارداق سینمادی آما آیدین ین باشی یارالانارکن قان ، آخماقا باشلادی . کندده نه خسته خانا وار ایدی نه بیر آدام کی باشینا بخیه وورا و او حالدا بیر آز بال سورتوب بیر بئزی نن باغلادیلار . ایکی اوچ بئز دییشه ندن سورا قان آخما آزالدی و آیدین دئدی :

- بوش تعصصوب لر و قَلط دوشونجه لر ساغ سول ایچینده ایسته ر ایسته مز بیر حدده کؤک سالیب دیر . سن منی بیر مشروع ایستک اوزره توپ توفنگه توتسان ، داها ساغچی لار باشیمیزا نه گتیرسه آزدی .

***

توراتان لار اونو تورا سالیب هره بیر طرفدن هجوم گتیریر دیلر . بیله سینی قورخو توتموشدو آما ال آیاق چالمیردی . سانکی یاشام دان دویاراق گؤزو باخا – باخا اؤلومونو ایزله مه لی ایدی . توراتان لاردان بیری گؤز آغاردیب گؤزلرینه ساری گلیردی . گؤزلرینی یوموب قُورویارکن توراتان لار گؤبه یینی دَلیب قارنینا گیردیلر . داها دؤزومو قالمامیشدی . اؤزونو اؤلوم له قارشی قارشی یا گؤروردو . توراتان لارین رنگی قیپ قیرمیزی قان ایدی و اونو سیخان توردا ،قانا  بَلَن میشدی . توراتان لار گؤبه یین دن چیخیب گؤزلرینه ساری گلیر دیلر کی بو دفعه نئینه دی گؤزلرین یومانمادی . گؤزلری اویولاراق دونیاسی قارانلیقا چئوریلیردی کی قورخودان چیغیرماق ایسته دی . آما هئچ سسی چیخمادی .سانکی دوداق لاریندا توراتان لار تور توخوموشدولار . بیرد ن بیره ایسته مه دن ، یوخودا چیرپیندی و اَل آتدی باشینا کی گؤزون آچارکن ، باشی نین یاراسی سیزلادی . قارانلیق هر یئری بوروموشدو و او آییلارکن سحره جان یوخوسو گلمه دی . خسته خانایا گئتمه لی ایدی و گؤزلوردی کی کندین جانینا اینسانلار جوشقو سالالار .

ناهارا یاخین ایدی  کی آیدین ین باشینا بخیه لر ویریلدی و پانسومان اولدی. او نئچه گون دینجه لر کن مدرسه یه گئتمه دی تا کی بوتون فیکری ذیکری او اولدو کی بیر تَهَر تقدیرینی اؤز اَلی نن یئنی دن یازسین . اوتوز ایل تامام بیر ایش ده دوام گتیرمک کی هر آسقیرماقدا سورغو سوآلار چکیلمه لی ایدی داها اوره یینه یاتمیردی .

هامی دان اؤنجه اوره ک سؤزونو آنا سینا آچدی . آناسی کی اَل قولونو چیرمالامیشدی بو ایلین ایچینده آیدینی ائولن دیرسین اونون سؤزلریندن آجیغی گلدی و دئدی :

-          ایندی کی بیر ایش صاحابی اولوبسان و دؤولت دن آی دا حقوق آلیرسان حئییف دی کی ایشین دن اَل چکه سن . چوخلاری سنین حسرتینی چکیر و ایستیرلر کی سنین یئرینده اولسونلار. هم ده ائله واختی دیر کی ائوله نه سن . ائولن سن ، باشین ییغیشار بیر یئره و بو جور شیل کوت منیم باشیما گلمه سن . گؤر نئجه دعواز چیخیب کی بارداغی باشینا چیرپیپ لار.

آیدین ین سؤزوآما سؤز ایدی . بیر ایش ده کی هم باسقی وار ایدی هم چؤره ک یوخ ایدی اوتوز ایل دوام گتیرمک ایوب صبری ایستیردی . اؤزه ل لیک له کی آناسی نین نیتینی بیلیردی و بیرین ایستیردی آلا کی اونون اَلی نین آلتیندا ایشله سین . آما آتاسی نین اخلاقی دؤزولمز ایدی و بیلیردی کی نه اویون لار چیخا بیلر .اگر اونون سئودی یی بیرینی آلسایدی کی معلیم یا چالیشان بیری ایدی یئنه بیر سؤز ایدی . آما قصدی بیرینی آلماق ایدی کی اونون یاراسین دان تیکان چیخارتسین . بو آخیرلاردا قیچ قولو آغریردی و یئددی اوشاغین تورتوکونتوسونو ییغیشدیرماق بیله سینه آغیر و چتین گلیردی . بونون اوچون ده یئنی بیر تصمیم توتمالیدی . آیدین گله جه یی دوشونه رک پولا اؤنم وئرمه دن ان چوخ سئودی یی بیر ایش دالیجا ایدی و آنلاییش لی و محبتی قلبینه دوشه ن بیر قیزلا حیات قورمالی ایدی . اونون دونیاسی ، موسیقی نغمه لری ایدی و گؤزل سسی و یئته نه یی اولاراق ، ایستیردی بیر بسته کار و خانَنده اولسون . عشقی ده آذربایجان موسیقی سی ایدی و هابئله سمفونی لر دونیاسینا آیاق باسماق و دویغولارینی نُت لارلا پایلاشماق و یاشار لارندیرماق . سازینی و تارینی یادا سالاراق اونلارین دا یاساقلاندیقی اوره یینی سیخیردی . آلوولانان سازلار هله یادیندایدی و موسقی چی لرین بوش بئکار گزدیک لری دیل لر ازبری ایدی . توی لاردا ایسه چالیب اوخوماق یاساق ایدی . اودور کی بودوروم دا ایسته ر ایسته مز ، دیلی کسیک و حنجره سی لال بیر بولبول کیمی ایدی . مملکت دن چیخمالی ایدی . باکی یا یا سووئت لر بیر لی یینه یاساق اولدوقلاری اوچون گئدَنمه سه ده تورکیه ده موسیقی تحصیلی آلماق فیکرینده ایدی . اؤزه ل لیک له ریضا آدیندا بیر دوستو وارایدی کی ژورنالیست ایدی و بیر یول توتوقلاناندان سونرا ، آزادلیقا بوراخیلماق همی تورکییه یه گئدیب نهایتده آلمانا مهاجرت ائتمیشدی . هونر هر شکیلده باسقی لارلا اوزبه اوز ایدی و ایدئولوژی اؤزونه اویغون آداملاری ایستیردی . آیدین ریضانان ایلگی یه گیریب ایستک لرینی بیله سینه بیلدیرمیشدی . اودا فیکرینی بَیه نیب الده ائتدی یی تجروبه لری بیله سینه آچیقلیردی . آنجاق آیدین ین ایسته یی تورک دونیاسیندا یاشاماق و ایللر گئچسه ده اویغون بیر وضعیت ده اؤلکه یه دؤنمه سی ایدی . تنقید له دونیایا و اؤزه ل لیک له یوردا باخسادا ، چرچیوه لرده یئرله شن سیاستچی لیقی سئومیردی . ریضا دئییردی : " چالیش ائله دَبه شه سن کی اؤلکه یه بیر داها دؤنه بیله سن . سن رویالارینی یاشاماق ایستیرسن و من سنه حق وئریرَم .بونودا دئیه بیله رم کی بو یاشدا ائولن مه یی نن ، اؤزونو بیر یوللوق تلف ائدیرسن . اؤله نه جان ایشین اولاجاق آرواد اوشاقین نازینان اویناماق . هاردا قالا کی گئده سن آرزو لارین دالیسیجا . دور گل . سن هله بیلمیرسن دونیادا نه لر وار . یا درس اوخویوبسان یا درس وئریب سن . حیات هله گرچک اوزونو سنه گؤستر مه ییب دیر . یادیندادیر کی من گئدَنده فیکر ائدیردیم دونیانی ائله من دَییشه بیل لَم ! آما سونرا گؤردوم کی من هله اؤزومو دییشه بیلن میرَم هاردا قالسین کی دونیانی . دؤولت لر گلیب گئده جی دیلر و او ، اینسانلاردیلار کی گله جه یین تمل داش لارین چی یین لرینده چکمه لی دیلر . اودا نه جور ؟ اوجور کی بعضی شئی لری اؤزلرینده عوض له مه لی دیلر. خورافات دان چکینمک و تکجه اؤز منفعت لرینی گودمه مک . هر سؤزه اینانماماق حتتا اگر اوسؤز بیر معبد باشچی سی نین دیلیندن چیخا . من گئتدیم و منیم گئتمه ییم له هئچ زاد عوض اولمادی . تکجه اؤزوم عوض اولدوم . بیلدیم کی اینسانلار چوخ شوعارلارا اینانیرلار تا عَقیللی یوموشاق سؤزه . تاریخین آجی لیق لاریندان درس آلمادان گئچمیشی تئز – تئز اونودورلار . اودور کی سؤزلریمی یوموشالتدیم . بیلگی وئرمه یه چالیشدیم و شوعاردان چکینه رک چالیشدیم کی اینسانلاری بوش یئرینه هیجان لاندیرمایام . بیر یول چیغیریب خفه لن مه یین فایداسی یوخدور . بیر پارا ایش لری گرک زامان یئرینه یئتیره . بیر زامان کی مومکون دی سن من اولمایاق آما ایستک لریمیز گول آچا لار و او گول لری من له سنین قبرینه قویماسالاردا بیزیم روحوموز اونلارین قوخوسونو آلا لار . بونلاری دئمک دن دئمیرم گرک هئچ ایش گؤرمه یک بلکه نظریم اودور کی فایدالی ایش لر گؤره ک. او ایش لر کی اؤلکه میزین و میللتی میزین همیشه لیک چیراغی اولا . آزادلیق حیسّی سئویملی بیر عطر اولا و وارلیقیمیزا جالانا . نه باشین آغریدیم دوش یولا . یول اؤزو سنی مقصدینه چاتدیراجاق دی . شاید حقیقت او دئییل کی سن ایندی فیکیر له شی سن . "

ریضا نان آیدین چوخ گونلری بیرلیکده گئچیرتسه لرده ایکیسی نین ده بیر اورتاق لیق لاری وارایدی . یعنی اورتاق ایستک لری . او یازماغا گؤیول لو ایدی بو موسیقی یه . یعنی ایکیسی ده هونَره وورغون ایدیلار . بونا خاطیر ایسه چوخلاری نان دوست اولوب آیریلسالاردا بو ایکیسی بیر بیریندن قوپان دئییل دیلر . اونلار هونَره ائله باخیردیلار کی اوندا اعتراض دامجی لاری سئله چئوریله . گنج لیک ده ائله بونو ایستیردی . آما ریضا دئمیشکن حقیقت تکجه  ائله او دئییل دی کی اونلار دوشونوردولر . بیلگی لرینی چوخالتمالیدیلار . تکنیک ، یئنی لیک و اینسانلارین اورتاق درد لرینی دوشونمه لی ایدلر .

آیدین ، گونلرجه دوشونوردی وگؤروردو کی بیر  تَهَر قویوب قاچمالی دی . بو قاچماق قورخودان دئییل دی . بیر مسؤولیتی و گؤره وی بویون دان آتماق دا دئییل دی . ریشه سی اوزه رینده بوی آتماق ایدی و بوداق لارینی هر یئره سریب گول و یارپاق آچماق ایدی . اینسان بعضن هیجرته بویون اَیمه لی دیر . دایانمیش و حرکت سیز بیر سو کیمی لَجَنه دؤنمه مه لیدیر . آیدین ، ریضانی سئویردی .اوشاق لیق بیر کوچه ده بویا باشا گلیب بؤیوموشدولر . چوخ واختلار بیر بیر لری نین هاواسینی ساخلاماق اوچون اؤزگه لردن کؤتک ده یئمیشدیلر . سئودیک لری قیزلاردان ،تکجه ایکیسی نین خبری وار ایدی . عاشیق اولوب شعر یازیردیلار . بیر بیرلرینه او شعرلری گؤستریب سونرا جیریردیلار. نییه کی گؤروردولرآدلیم شاعیر احمد شاملو نون شعرلری داها چوخ قیزلارین اوره یینه یاتیر . اودور کی اونون شعرلرینی اؤز آدلارینا سئوگی لرینه تقدیم ائدیردیلر . اون بئش اون آلتی یاشلاری وارایدی و عشق اونلاری گلیب تاپیردی آما اؤزلرینی تاپانا قیزلار نیشانلانیردیلار . آیدین ین آجی گونلرینده ده ریضا یانیندا ایدی . قارداشی سعید کی شیراز دا طب فاکولته سینده ایدی و بیر ایل قالیردی دوکترلوق دیپلما سینی آلا ، سرطان توتوب اؤلنده ، اونون هونکور هونکور آغلامالاریندا ریضا اونا اوره ک وئریردی .بیر ایش لر گؤروردو کی بلکه خاطیریندن چیخسین . آیدین ین آناسی دا ائله سعید اؤلندن دالی لیردی . ساغلیقینی اَلدن وئریب گونده بیر یانی آغریردی . دوزدور اوشاقی چوخ ایدی آما سعیده آیری بیر باغلی لیقی وارایدی . اونا گؤره آرزولاری و گله جه یی اوچون خیال لاری وار ایدی . آیدینی دا اگر ایستیردی ائولن دیره ، اونا خاطیر ایدی کی سعیدی اَلدن وئریب اونون داماد لیغینی گؤرمه میشدی . بو گون لر کی آیدین ایستیردی گئده ، آناسی دا بالا – بالا اوتوراق اولوردی . چوخ دوغدوغو اوچون بئلیندن عذاب چکیردی .او ایسته ییردی کی سعیدی اَلدن وئردی یی کیمی آیدینی دا الدن وئرمه یه . گئده غوربت لره و بیر گون وای خبری گله . سعیدین ماجراسی بیله سینی قورخوتموشدو . ایستیردی آزا قانع اولا و گؤزو اوستونده صاباحلاری نیگران دوروب نیگران یاتمایا .

***

آیدین ، گونو گونه ساتمادان ، چانتاسینی باغلادی . ایشین دن استعفا ائتدی و غوربتی سئچیب یولا دوشدو . ایللر گئچدی و بو سوره ده گاه آجیلی و گاه شن بیر حیات سوره رک ، یارادیجیلیقینا دونیا قیمت وئردی . او آدلیم بیر موسیقی چی اولموشدو . اوزاماندان بویانا وطنه قاییتماسادا تئلفون لا خبرلری آلیردی . تقدیر اونون حیاتینی تورکیه دن کانادایا آتمیشدی . آتا آناسینی الدن وئریب تکجه اونا قالان باجی قارداشلاری ایدیلار. گؤیلو اونلار اوچون یامان داریخمیشدی. اوشاقلیق و جوانلیق کوچه لرینده دولانماق ایستیردی . دوغدوغو شهری بیر دفعه ده اولسون آددیملاییب گئچمیش گونلری یادا سالماق اوچون جان آتیردی . بیر اوچاق بیلیتی آلیب ایکی هفته لیک یوردا دؤنمک هوسینده ایدی . خانیمی و اوشاقلارینی دا یانیجا آپارماق ایستیردی .خانیمی فرانسه لی ایدی و هئچ تورکجه بیلمیردی . آیدین دونیا سویه لی آدسان صاحیبی اولسادا ، عائیله سی نن بیرلیکده شهرلرینی قدم له یه رک گؤروردو چوخ شئی لر اله گتیرسه ده دیلینه و ائلینه اولان سئوگینی ایللرین آرخاسیندا بوراخیب دی . نئجه دئیه رلر او او دونیانی یوردوندان یاخشی تانیردی  و یابانجی دیللری آنا دیلیندن راحات دانیشیردی . آرزو ائدیردی کاش شوکت دن و شؤهرت دن هئچ نه یی اولمایایدی و تکجه آناسی نین مزاری عوضی ، اونون بیر گولوشونو ایزله یردی . دوستو ریضا بونو اونا هئچ واخت آنلاتمامیشدی . ایللر یامان اؤتموشدور .

1398