چشمخانه / داستان کوتاه / علیرضا ذیحق ( همراه با متن ترکی )

 

علیرضا ذیحق

چشمخانه

داستان کوتاه

نویسنده ی ما با هفتمین مراجعه اش به مطب دکتر تیغ دار، در حالیکه کاملا خجالتی می نمود و عرق شرم توپیشانی اش می جوشید گفت :

"بازهم دستم بدجوری درد دارد !"

دکتر هرچند مریض اش را خوب می شناخت اما برای اطمینان خاطر دوباره به پرونده ی پزشکی وی مراجعه کرد و گفت :

" اصولا شما باید سرتان درد بگیرد نه دستتان . اما برای اینکه زیاده از حد دارویی نشوی ، بعد ازاین دیگر با کاغذ و قلم بازی نکن ."

نویسنده ی ما که هیچ علاقه ای به ننوشتن نداشت ونوشتن برایش عادت بود باحجب و حیایی که در صدای لرزان اش آشکار بود گفت :

" تواین دور و زمانه همه این توصیه رادارند و اما چه کنم که نمی توانم. "

دکتر با تأسف گفت :

" اعتیاد هر جورش ویرانگر است وخصوصا که ترکش سخت تر . تو مسائل اعتیاد هم  تقصیر اصلی متوجه معلم هاست که با کشف  توان وذوق بچه ها ، آنها را به زیرگذری هل می دهند که  زیر بار تشویق ها و تنبیه ها ،  یا خرد وشل می شوند ویا که در سر بالایی ها ، تا از تاریکی درآیند  ازنفَس هم نیفتند حتما از پا می افتند .  شما هم چاره ای جز ان که گفتم ندارید . ترک کنید آقا! هروئین و کراک که نیست مرا خاک به سر کرده ."

خانم بچه هایش هم با دکتر هم رأی شده و کاغذ قلم هایش را ربودند . نشاندند ش پای تلویزیون و او هم مرتب یاجهت عوض کرد ویا کانال . ماهی گذشت و دست او هم اگر خوب شد شقیقه اش سخت به درد افتاد. آنقدر مطلب تو ذهن اش می چرخید که چون بانوشتن دِلِت نمی شد،به فکر افتاد سری به انجمن های فرهنگی بزند وببیند جوانا ن با این درد چکار می کنند . این رفتن ها اورا عوض کرد وشد پیری استاد . کلام اش پررمز وراز شد و ازاینکه جوانان را می پیچاند و مبهوت او می ماندندازاین بازی که درد سری هم نداشت خوش اش آمد .  او که عوض نویسندگی ، خطیبی ماهر شده بود و با سخنرانی ها و تحلیل های روزانه و هفتگی اش در تلویزیون ، بچه های قنداقی هم چهره ی اورا می شناختند تازه یا د حرف دکتر افتادو اینکه معلم ها چه خیانتی درحق او مرتکب شده بودند و عوض اینکه به اواجازه ی  خودنمایی بدهند ، همیشه به انشاهایش توجه داشتند . 

روزی باجعبه ای شیرینی به مطب دکتر رفت و دکتر از اینکه بالاخره توانسته بود این دشوارترین بیمار ِ عمرش را درمان کند ،  بادی به غبغب انداخت و بالحنی که در آن طنزی مضحک موج می خورد گفت :

" صحبتهای دیروزشما درارتباط با سردرد و دردسر و توفیرآنها واقعا بحثی عمیق بود . تبریک آقا!"

استاد که چشم و چراغ محفل های هنری و نورچشم مقامات فرهنگی شده بود ، با کشف استعدادهای خود که یکی ازآنها صدای محزون اش بود و دیگری حافظه ای سرشار از واژه های موزون ،  سرانجام زندگی اش را نیز باصله وانعام و مقرری ،رنگ و رونقی  تازه بخشید . روزی نیز که به خاطر تعهد در هنر ، مدالی گرفت و در راه بازگشت به خانه ، توبازار طلا فروشان با یک سِت سرویس طلای برلیان  تاق زد تا همسر مهربان اش را خوشحال کند ، از شادی در پوست خود نمی گنجید .

نویسنده ی ما که تازه فهمیده بود دنیا دست کیست و نوشتن و چاپ زدن ، چندر غازی نمی ارزد و و فقط کار آنهایییست که سردرد دارند و حاصل کارشان نیز فقط به درد پاره ای از استاد های پرسنلی  می خورد که ناخنکی به کتابها بزنند و با مونتاژ واژه ها ، کتابی نو بسازند و رتبه ی علمی شان را در احکام کارگزینی ارتقا دهند، بر هوش و ذکاوت اش بالید و حتی روزی در مصراع شعری نیز دست برد و باگفتن" سخن برتر از گوهر آمد پدید " در یک سخنرانی خصوصی افزود :

" با اعجاز کلام می توان به نسلی که سرتاپا دردسراست ،همیشه نویدی از امید داد وآنها را چنان ازجوش و خروش انداخت که هرگز ندانند روزگاری هم جوان بودند .  وقتی مرتب از مهر و  درد بگویی و ازتوطئه ها پرده برداری ، همه همراه تو خواهند بود ..."

اوکه رفته رفته از درد و فریاد افتاده بود و با درد بواسیرش می ساخت از بی وفایی ها و  اینکه دیگر کسی سراغ اش نمی آمد و اوهم روی رفتن به سراغ کسی را نداشت ،  گله با دل کرد وبا یاد دیروزها به تاریکخانه ی متروک اش رفت . تاریکخانه پر از نگاتیوها و عکس هایی بود که روزی زنها و دختران خیابانی بدانجا کشانده و در حال شور و مستی از زوایای زندگی شان تا می توانست پرسیده بود و برای قصه ها و گزارش هایش در مجله ی " عیش و عشق " تصاویری مستند  گرفته بود .

چشمان اش در چشمخانه می گردید و زیر لامپی نیمسوز ، گذشته اش را سیر می زیست . بعدش هرچه که از دیروزها و آدمها تو تاریکخانه اش بود داخل یک کیسه ی مشکی ریخت و انداخت اش سطل زباله.عصایش را که جنباند و خواست برود خورد به آینه و در غبار آن ، کلافی پریشان دید و به تارهای سفید آن دست کشید . یادفیلمی افتاد از آنتونی کوئین و دیالوگی که وقتی دوربین رو دستهایش فوکوس شده بودبا خشم گفت :

" خدا مگر این دستها را برای گرفتن به ما نداده است ؟"

استاد ما دستان اش را درجیب خود کرد و جعبه ای قرص را که هرروزه باید می خورد و این آخری ها از دست اش ذله شده بود  ریخت دهان اش و آفتابه ای پر آب را به لب هایش گرفت .

همسر استاد که دیر وقت بود و از جشن حنابندان برمی گشت ، درِزیر زمین را چار طاق باز یافت و در نوری کم جان، چشمخانه ای بیجان دید.

متن ترکی داستان کوتاه چشمخانه

علیرضا ذیحق

گؤز ائوی

 حکایه

بیزیم یازیچی میز یئددینجی یول اولساداکی دوقتور تیغ دارین مطبینه گئدیر واوتانجاق دا ن آلنیندان تر قاینایاراق دئییر :

- یئنه الیم یامان آغری ییری !

دوقتور مریضینی یا خشی تانیسادا داها آرتیق اونون حاققیندا بیلمک اوچون کلینیک ده کی  دوسیاسینا* با خیب دئدی :

- دوزو اودور کی سیزین گرک باشیز آغری یا نه اَلیز . آمما اونا خاطیرکی  چوخ داوایا دوشمه یه سن ، بوندان سورا قلم کاغاذینان چوخ اویناما .

بیزیم یازیچی میز کی  چوخ دانیشماغا باز ایدی تا یازماماغا ، تأسسوف لرله یازماق بیله سینه بیر عادت اولموشدو. اونا گؤره چوخ حیا و حورمت له کی تیتره ک سسیندن بللی ایدی دئدی :

- بئله بیر زمانه ده هامی بونو توصییه ائدیر . آمما نئیله ییم کی اَلیم دن گلمیری .

دوقتور اوزونتولو حالدا دئدی :

- هر جوره اعتیاد آدامین ائوینی ییخیر . مخصوصن کی ترگیتمه سی ده چوخ چتین دی . اعتیاد مسئله سینده ده گوناهین چوخو معلیم لرده دی کی اوشاقلارین ذوقون و یئته نه یینی کشف ائلیرلرو اونلاری بیر کؤرپونون آلتینا ایته لیرلر کی تشویق و تنبیه لر آلتیندا بوینو بوکوک قالیر و یا کی باش یوخاری لاردا ، تا قارانلیق دان چیخا نفس دن دوشمه سه ده آیاقدان دوشور . سیزین من دئدی ییم دن باشقا  چاره ز یوخدی . ترگیدین آغا ! هروئین و کراک دئییل کی منیم تک آدامین  ائوینی ییخیب دی !

خانیمی و اوشاقلاری دا دوقتورون سؤزونو بَیه نیب بوتون کاغاذ قلم لرینی گؤزدن ایتیردیلر . اوتورتدولار تئلویزیانین قاباغیندا و اودا یا کانال عوض له دی یا دا بو مسیردن او مسیره ویردی . بیر آی کئچدی و اَلی توختارکن گیژگاه **لاری باشلادی آغریماغا . اوقَدَر سؤز بئینین ده فیرلانیردی کی نه یازا بیلیردی نه بیری نن دانیشا بیلیردی  تا اونلارین الیندن جان قورتارا بیله  . باشینا ویردی کی گئده کولتورل انجومن لره کی بلکه جوانلار لا دانیشماقلا بو آغری نان چالا بیله . بو گئتمک لر اونو دَییشدیردی و اولدو قوجامان بیر اوستاد . سؤزلری کینایه لی و رمزلی اولدو و بئله لیک له جوانلاری بوروشدوردو .  بواویون دان کی هئچ بیر دردسری یوخ ایدی خوشو گلیردی . اوکی یازیچی لیق عوضینه باشاراتلی بیر خطیب اولموشدو خطابه لری نن و تئلویزیادا کئچیریلن پُروقیراملاریلا بیر نظر صاحیبی کیمی چیخیش ائدیردی . ائله اولدو کی اونو قونداقداکی اوشاقلار دا تانی ییردیلار . بو اوزدن ده دوقتورون سؤزونون یادینا دوشدو و قاندی کی دوغرودان معلیم لر اونون حاققیندا خیانت ائدیب لر و اونون عوضینه کی بیله سینه فورصت وئره لر تا اؤزونو گؤستره و دانیشارکن خالقا پُزوئره ، همیشه اینشالارینا دیققت یئتیرمییش دیلر  .

بیرگون شیرنی قوطوسونان دوقتورون مطبّینه گئدی و دوقتور کی ائده بیلمیشدی ان چوخ شددت لی مرضی اولان خسته سینه شفا وئرسین بوینون دیک توتوب  شیشه – شیشه غورورلا طنز شکلینده بیله سی نن دانیشدی :

- دونن کی صؤحبت لریز کی باش آغریسی  و آغری یان باش حاققیندا ایدی و بو ایکی سؤزون فرقلی یؤن لرینه توخونماق ، دوغرودان دا چوخ درین بیر بحث ایدی . تبریک ائدیره م آغا !"   

اوستاد کی هونَری مجلیس لرین گؤز ببه یی ایدی و کولتور حاققیندا چالیشان دؤولت مقاملاری نین نظرینده یانار بیر چیراغ ، اؤز یئته نک لرینی کشف ائتمک له کی بیری قَمگین سسی ایدی و بیری ده قوی بیرحافیظه کی دولوایدی موزون لوغت لری نن ائده بیلدی عؤمرونون سونوندا انعام ، صله و پاداش  صاحیبی اولا و یاشاییشینا بیر تزه رنگ و ثروت قاتا . بیرگون ده کی ائده بیلدی مُتَعَهّید هونرده اولان مقامی اوچون  بیر قیزیل میدال آلا ائوه گئتمه میش زرگر بازارا گئتدی و اونو بیردست برلیان لی قیزیل لا عوض له دی تاکی خانیمینا هدیه وئره . او اوزدن ایسه سئوینجک دن آزقالدی ال قولونو ایتیره .

بیزیم یازیچی میز تزه باشا دوشموشدو  کی دونیا کیمین اَلینده دیرو یازیب چاپ ائتدیرمک ، بیر شاهی یا دَیمَز کی هئچ بلکه تکجه اونلارین ایشی دیر کی باشلاری آغری ییری . ایش لری  نین نتیجه سی ده  سونوندا یونیورسیته اوستاد لاری نین دردینه دَییر کی هر کیتاب دان بیر گول دَر مَک له و کلمه لر له جومله لری بیر بیرینه یاپیشدیرماق لا ، یئنی بیر کیتاب یازالار تا علمی روتبه لرینی چوخالتماق لا آیلیق معاش لارینی آرتیرالار  . بو اوزدن ده اؤز یئته نه یی و باشاراتینا گووه نیب فخر ائده رکن بیر شعر میصراعینا دا ال آپاریب هونَر عوضی نه " سؤز" کلمه سینی قویدو و اولدو بو : " سؤز گوهردن ده اوستون دور ." و بو اوزدن بیر اؤزه ل خطابه سینده بئله دئدی :

" کلمه لر معجیزه ائدیرلر و او معجیزه نن ائده بیل لیک جوان نسلی کی باشدان آیاغا دردسر یا باش آغری وئریجی دیلر ، اومود قیغیلجیم لارینا ن آرام ائده ک . بئله لیک له سؤزلر ی نن ائتمک اولار اونلاری سَری یک و اعتیراض لارین و انرژی لرین خفه له یک . اگر مرتّب محبت دن ، درد دن و دوشمانین توطئه لریندن دانیشساق ، هامی آدامین دالینا  دوشر ..."

او گئتدیک جه مُد دان و و قیشقیرتی دان دوشدو و بواسیری نین آغریسی نان اَل با یاخا اولارکن ، بووفاسیز لیق لاردان و او اوزدن کی کیمسه سوراغین توتموردو چوخ گیلئی لی ایدی . اوزوندن ده گلمیردی قارا کئچمیشی اوچون داها انجومن لرده تاپیلا .  او اوزدن اؤز اوره ک ایله دردلشدی و دونن لرین خاطیره سی نن زئرزمی ده کی  قارانلیق اوتاقا گئتدی . قارانلیق اوتاق کی قیرمیزی بیر چیراغینان ایشیقلانیردی  و دولو ایدی  اوشکیل لر و نِقاتیو لری نن کی چوخلی گونلر روسوا و قاچاق قیزلاری اورا چکیردی و کئفلی حالدا اونلارین حیاتیندان سورغو سؤال ائدیردی.  او بو رپرتاز لاری" عیش و عشق " مجله سینده چاپ ائده رکن سندلی شکیل لرین ده درج ائدیردی . 

گؤزلری گؤز ائوینده فیرلانیردی و بیر سولغون لامپین آلتیندا ، کئچمیشینی سئیر ائدیردی . سونرا قارانلیق اوتاقدا  دونن لره عایید هر نه شکیل و یادیگاروار ایدی ییغدی بیر قارا توربانین ایچینه و آتدی زیبیل قابینا . چَلی یینی ترپَتدی و ایسته دی ایره لی  یئرییه کی توخوندو توزلو بیر آینا یاکی اوندا پیرتلاشیق بیر یوماق گؤردو و ال آتدی آغ ساچلارینا . بیردن آنتونی کوئین دن بیر فیلم یادینا دوشدو کی دوربون اللری اوزه رینه زیلله نرکن غضب له دئییردی :

" آللاه مگر بو اللری بیزه آلماق دان اوتور وئرمه ییب دیرمی ؟"

بیزیم اوستادیمیز اللرینی جیبینه ال آپارا راق گونده یئدی یی حَبّین قوطوسونو چیخارتدی و هامیسینی بوشالتدی آغزینا . داها دونیادان بئزمیشدی . سونرا آفتافانین لولو یونو آغزینا دایاییب اونلاری اودانا قدر سو ایچدی .

اوستادین خانیمی کی یوبانمیشدی و حنا گئجه سیندن گلیردی ، زئر زمی نین قاپی سینی آچیق گؤره رک ایره لی گئدی و سولغون بیر ایشیق دا، جانسیز بیر گؤز ائوی گؤردو . 

-----------------

* دوسیا : پرونده

**گیژگاه : شقیقه