یاداشتی از " پروانه ممدلی " / علیرضا ذیحق و داستان کوتاهی از وی به زبان ترکی ( همراه با متن ترکی و ترجمه ی فارسی )

 

پروانه ممّدلی

علیرضا ذیحق ین  " باشی بلالی دیلیمیز" حئکایه سی حاققیندا

 

پروانه ممّدلی

علیرضا ذیحق ین  " باشی بلالی دیلیمیز" حئکایه سی حاققیندا

ع.آغ چایلی ( علیرضا ذیحق) رئداکتورو اولدوغو " مارال " اینترنت درگی سینده یایینلانان " باشی بلالی دیلیمیز " آدلی ساتیریک حئکایه سی صابیرانه اوسلوبدا یازیلیب مؤلیف دوزلو یومور دیلی ایله بیر " عالیم " ین گویا آذرابایجانلی لارین قدیم دیلی نین فارس منشأ لی اولدوغونو ثوبوت ائتمک اوچون بیر یولداشی ایله داغ کندینه یوللانیب اورادا آپاردیغی " تدقیقات ایش لرین دن دانیشیر. مرندین یاخین لاریندا یئرله شن " گلین قایا " آدلانان بو کندده اونلار گوج – بلا ایله " قدیم دیلده" ، ( فارس کؤکن لی آذری طایفاسی نین دیلی نظرده توتولور . ) 2 قوجا تاپیرلار . آز کئچمیر کی ، عالیمین بو قوجالارلا بَرک موباحیثه سی دوشور . عالیم تأکید له اونلارا باشا سالماق ایسته ییر کی ، بینایی ِ- قدیم دن  بورانین ساکین لری اولوبلار ، قوجالاردا اونونلا هئچ راضی لاشمیرلار . اونلار دئییرلر کی ، بورادا بینا سالمالاری اوزاغی 200 ایل دیر . بیر قوناغی دا گؤستریب دئییرلر کی ، بودا تالیش دیر ، ایکی گوندن سونرا وطنینه ، اوتایا قاییداجاق . بیزیمکی لر ده ائله اورادان گلیبلر. بونو ائشیده ن عالیم حیرص له نیب اونلارین سؤزونه داها قولاق آسماق ایسته میر . آیاغا دوروب کندی ترک ائدیر. آرادان آزکئچمیرکی ، همین عالیمین نؤوبتی کیتابی چاپدان چیخیر. او کیتابدا آذربایجانلی لارین قدیم دیلی نین هله ده یاشادیغینی و بو دیلده دانیشانلارا " گلین قایا " دا راست گلدی یینی بوتون تفصیلاتی ایله " دوزوب قوشور" .

یازیچی بو حئکایه ده پهلوی سولاله سی نین سون 56 ایلده یئریتدی یی  فارسلاشدیرما سییاستی نتیجه سینده ایرانداکی خالقلاری خوصوصیله آذربایجانلی لاری سوی – کؤکُنین دن آیری سالماق اوچون  بیر پارا کسروی ، کارَنگی و ساییر عالیم لر طرفیندن

ایره لی سورولن آذربایجان تورکلری نین  دیلی نین فارس منشألی اولوب ، سونرادان تورک لشمه سی  کیمی هئچ بیر علمی اساسی اولمایان  فرضیه لرینی ایفشا ائدیر.

--------

ترجمه ی فارسی :

Pərvanə Məmmədli

Farscaya tərcumə edəni :  Əlirza Zihəq

   hekayəsibaşı bəlalı dilimiz Əlirza Zihəq və 

علیرضا ذیحق در نشریه ی اینترنتی مارال که سردبیرش  نیز هست  قصه ای  طنز با اسلوب ِ صابرانه * با نام " باشی بلالی دیلیمیز / زبان ِ پر درد سرِ ما " نوشته و منتشر کرده که بازبانی شیرین و شوخ ، از سفر تحقیقاتی یک استاد همراه با دوست اش، سخن می گوید . استاد و عالمی که به یکی از دهکوره های آذربایجان سفر کرده تا به ّتصوّرِ خود ، ثابت کند که زبان قدیمیِ مردم ترک آذربایجان منشآ فارسی دارد . آن ها با هزار جهد و بلا در روستای " گلین قیه " ی مرند دو پیرمرد را پیدا می کنند که به اصطلاح با لهجه ای غیر از مردم ترک منطقه حرف می زنند و عالِم پژوهشمدار، با این ذهنیت که اینها از طایفه ی آذری ِ مردم فارس نژاد هستند ، با آنها وارد ِ مباحثه می شود . استاد با اصرار و ابرام تأکید می کند که شما از ابنیه ی قدیم ساکن اینجا بودید و اما طولی نمی کشد که بین استاد و پیرمرد ها جر و بحث می افتد و آنها به گفته های او راضی نمی شوند ومی گویند ما طایفه ای از مردم طالش بودیم که اصل و نسب ما به 200 سال پیش می رسد و ازآن زمان به بعد است که اینجا اتراق کرده ایم . یک نفر را هم نشان می دهند و می گویند وی مهمان ماست که از طالش آمده و دو روز ِ دیگر برمی گردد . استاد ِ عالِم  که این را می شنود سخت عصبانی شده و بی آنکه گوش به حرف ِ آنها بسپارد با دوست اش پاشده و به حالت قهر ، روستا را ترک می کند .

طولی نمی کشد که کتاب جدید استادِ عالِم منتشر می شود و او در آن کتاب ، مدعی می شود که زبان قدیم ِ مردم ِ آذربایجان هنوز رایج است ودر روستای " گلین قیه " به مواردی از آن برخورد کرده و با تفصیلاتی که هیچ کدام منبع و مستندی ندارند به شرح و تبیین ذهنیات و اوهام ِ خود می پردازد .

نویسنده در این داستان کوتاه طنز آمیز ، از تلاش های بی وقفه ی سلسله ی پهلوی در عمر پنجاه و شش ساله ی رژیم و تلاش هایش برای گسترش و رسمی سازی زبان فارسی و انکارو سرکوب ِ زبان های مادری خلق ها خصوصا خلق آذربایجان که با فرضیه های افرادی مثل " احمد کسروی  " و " عبدالعلی کارنگ " و دیگران – که می گفتند زبان مردم آذربایجان قبلا ترکی نبوده و ریشه ی فارسی داشته -   پشتیبانی می شد  پرده بر می دارد.